DOLBY/DTS
با وجود اینکه نسل اول فناوری صدای فراگیر عمر زیادی نداشت، اما تجربهی کیفیت این نوع از صدا باعث شد تا کاربران زیادی به‌دنبال فناوری‌های مرتبط باشند. در سال ۱۹۸۲، Dolby Laboratories فناوری جدیدی به‌نام Dolby Surround معرفی کرد. فناوری جدید، سیگنال صدای فراگیر را به یک منبع استریویی می‌رساند. فرایند مورداستفاده در دالبی ساراند، Matrix Encoding نام داشت. از آن زمان، Dolby و DTS و دیگران تلاش خود را به‌کار گرفتند تا تجربهی صدای فراگیر خانگی با انواع گزینه‌ها و نسخه‌ها، روز‌به‌روز بهتر شود. امروزه به‌خاطر وجود گزینه‌های بسیار متعدد در پیش روی کاربران، احتمالا همه‌ی آن‌ها تجربهی ساده‌ای با فناوری ندارند و شناخت خوبی هم از جزئیات آن پیدا نمی‌کنند. انواع نمونه‌های موجود از ۵.۱ تا دالبی اتموس با بلندگوهای متعدد، پیچیدگی‌های زیادی را در ذهن کاربران ایجاد میکنند. در ادامه‌ی این مطلب زومیت تمامی پیکربندی‌ها و فناوری‌های موجود در دنیای صدای فراگیر را شرح می‌دهیم
پایه‌ای‌ترین پیکربندی صدای فراگیر متشکل از بلندگوهای استریو (چپ و راست) و بلندگوهای فراگیر می‌شود که اغلب در کناره‌ها و پشت یک موقعیت مرکزی شنوایی کاربر جانمایی می‌شوند. مرحله‌ی بعدی پیکربندی بلندگوها با پیاده‌سازی یک کانال مرکزی انجام می‌شود. این کانال، با یک بلندگو ایجاد می‌شود که بین بلندگوهای چپ و راست قرار می‌گیرد و مثلا در پخش فیلم، مسئولیت ارسال صدای دیالوگ‌ها را برعهده دارد. در مجموع، پنج بلندگو در پیکربندی صدای فراگیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در پیکربندی‌های پیچیده‌تر، بلندگوهای بیشتر (و شاید بسیار بیشتر) به اتاق اضافه می‌شوند. درنهایت برای درک پایه‌ای، همین ساختار پنج بلندگو را در نظر بگیرید که برای مقایسه‌ی فرمت‌های گوناگون هم کاربردی 
شکل‌گیری پایه‌های اصلی با فناوری Dolby Digital 5.1 / AC-3
در دهه‌ی ۱۹۷۰، فناوری به‌نام LaserDisk متولد شد و در سال ۱۹۷۸ به‌صورت عمومی دردسترس قرار گرفت. البته تا سال ۱۹۸۳ خبری از محبوبیت بالای این فناوری نبود. در آن سال شرکت Pioneer Electronics سهم عمده‌ای از مالکیت فناوری را دراختیار گرفت که موفقیت‌های بی‌شماری را هم برای آن‌ها خصوصا در آمریکا شمالی به‌همراه داشت. یکی از برترین مزیت‌های لیزردیسک، ارائه‌ی فضای ذخیره‌سازی بسیار بیشتر نسبت به نوارهای VHS بود.
دالبی با بهره‌مندی از فناوری لیزردیسک، فناوری جدیدی به‌نام AC-3 را معرفی کرد. امروزه این فناوری، بیشتر به‌نام دالبی دیجیتال (Dolby Digital) شناخته می‌شود. این فرمت، به‌نوعی یک فناوری بهبودیافته از پرو لاجیک بود که ارائه‌ی صدا با پهنای باند بالاتر را در بلندگوهای فراگیر ممکن می‌کرد. در فرمت جدید، همچنین یک کانال جلوه‌های صوتی با فرکانس پایین هم ارائه شد که در نهایت، اضافه شدن عدد یک را به‌نام‌گذاری 5.1 به‌همراه داشت. فرکانس مذکور با بهره‌مندی از یک ساب‌ووفر تأمین می‌شود. در فرمت Dolby Digital 5.1، هریک از کانال‌ها اطلاعات مخصوص به خود را دارند و نیازی به استفاده از فرایند ماتریس نیست.
با انتشار فیلم Clear and Present Danger در فرمت لیزردیسک، اولین تجربهی صدای فراگیر دالبی دیجیتال به سینماهای خانگی آمد. تا سال ۱۹۹۷ که فناوری DVD به شهرت رسید، دیگر دالبی دیجیتال به‌عنوان فرمت پیش‌فرض صدای فراگیر شناخته می‌شد. تا به امروز هم بسیاری از کاربران، فرمت 5.1 را به‌نوعی استاندارد صدای فراگیر می‌دانند که حتی در اکثر دیسک‌های بلوری هم پیاده‌سازی می‌شود.
تولد رقیبی به‌نام DTS
در دنیای فناوری هیچ مفهوم و دستاوردی بدون رقیب و رقابت معنا پیدا نمی‌کند. دالبی تا سال‌ها فضای محصولات و فناوری‌های صدای فراگیر را تحت سلطه داشت. در سال ۱۹۹۳ رقیبی به‌نام DTS (مخفف Digital Theater Systems) متولد شد که سرویس‌های ترکیب صدای اختصاصی خود را برای تولید فیلم با صدای فراگیر، ارائه می‌کرد. فناوری‌های مذکور برای اولین‌بار با فیلم پارک ژوراسیک به سینماها آمدند. در سال‌های بعدی همین تجربه‌ها در LD و DVD هم دردسترس قرار گرفتند، اما در ابتدا در دیسک‌های آن‌چنان زیادی عرضه نمی‌شدند.
DTS از بیت‌ریت بالاتری بهره می‌برد و درنتیجه اطلاعات صوتی بیشتری را ارائه می‌کند. تفاوت بین فناوری DTS و دالبی دیجیتال را می‌توان مانند تفاوت بین گوش دادن به فایل‌های MP3 با بیت‌ریت 256kbps و 320kbps تشبیه کرد. تفاوت کیفیت در آن‌ها مشهود است، اما مانند بسیاری از مقایسه‌های دیگر دنیای صدا، چنین تفاوتی لزوما منجر به فروش بهتر یکی از فناوری‌ها نسبت به دیگری نمی‌شود.
تولد فناوری 6.1 و پیشرفت نسبی
فناوری 6.1 یک کانال دیگر به صدای فراگیر اضافه کرد تا تجربهی آن را کمی بهبود دهد. درواقع متخصصان تلاش داشتند تا صحنه‌ی صدایی را تا حد قابل‌قبولی بهبود دهند و یک کانال دیگر، به خروجی‌ها اضافه کنند. بلندگوی ششم در مرکز دو بلندگوی پشتی قرار می‌گیرد و کانال جدید مرکزی را از پشت کاربر تولید می‌کند. از همان زمان که بلندگوی ششم به پیکربندی‌ها اضافه شد، کاربران و مصرف‌کننده‌ها بیش از گذشته درگیر ابهام‌های فناوری شدند.
کاربران عادی، همیشه بلندگوهای فراگیر را (به اشتباه) به‌نام بلندگوهای «پشتی» می‌شناختند، چون بلندگوهای مذکور در پشت اتاق قرار می‌گرفتند. البته جانمایی پیشنهادی برای بلندگوها این‌گونه بود که بلندگوهای فراگیر را در کناره‌ها و کمی پشت سر مخاطب قرار دهند.
اضافه شدن بلندگوی ششم به پیکربندی‌های فراگیر با این هدف بود که کاربر، احساس عمیق‌تری در تجربهی صوتی داشته باشد و نزدیک شدن سوژه‌ها از پشت یا حرکت آن‌ها به سمت عقب را به‌خوبی احساس کند. درنهایت، بلندگویی ششم به‌نام بلندگوی «فراگیر پشتی» معرفی شد که کمی ابهام و سردرگمی برای کاربران به‌همراه داشت.
ابهام و سردرگمی در استفاده از فناوری 6.1 با تفاوت بین شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی سرویس، بیشتر هم شد. هریک از آن‌ها، نسخه‌های متفاوتی از پیکربندی و فرایندهای تولید و عرضه‌ی صدا را ارائه می‌کردند. دالبی دیجیتال و THX با همکاری یکدیگر نسخه‌ای به‌نام EX یا Surround EX ارائه کردند که از رمزنگاری مرسوم و کاربردی ماتریسی برای ادغام کانال ششم در سیگنال‌های فراگیر سمت چپ و راست استفاده می‌کرد.
DTS دو نسخه‌ی متفاوت از فناوری 6.1 را ارائه می‌کرد و تفاوت‌هایی نسبی با رقبا داشت. نسخه‌ای به‌نام DTS-ES Discrete و دیگری به‌نام DTS-ES Matrix معرفی شد. همان‌طور که از نام نسخه‌ها بر می‌آید، با استفاده از Discrete اطلاعات مشخص کانال پشتی در دیسک بلوری یا DVD ثبت می‌شود. نسخه‌ی دیگر، از همان فناوری ماتریسی مرسوم استفاده کرده تا اطلاعات را از کانال‌های فراگیر استخراج کند.
کمی پس از اینکه کاربران با 6.1 و پیچیدگی‌های آن آشنا شدند، فناوری جدیدی به‌نام 7.1 و همراه‌با HD-DVD و Blu-ray به شهرت رسید که به‌مرور به استاندارد فرمت‌های صدا تبدیل شد. این فناوری، بهبود قابل‌توجهی نسبت به نسل قبل داشت. در 7.1 هم شاهد فرمت‌های گوناگون هستیم که البته همگی، از یک بلندگوی پشتی دوم در مرکز بهره می‌برند.
در فناوری جدید، سیگنال‌هایی که جلوه‌های صوتی پشت سر مخاطب را شکل می‌دادند، به‌جای انتقال به یک بلندگوی پشتی باید به دو بلندگو می‌رفتند که ساختاری استریو ایجاد می‌کرد. به‌لطف فضای ذخیره‌سازی عالی که در دیسک‌های بلوری فراهم شده بود، اطلاعات هریک از بلندگوها به‌صورت اختصاصی و مجزا ساخته و منتقل می‌شد. کاربرانی که به‌دنبال بهره‌مندی از فناوری جدید بودند، باید یک بلندگوی جدید دقیقا مشابه با بلندگوی مرکزی پشتی خریداری می‌کردند. درنهایت ترکیب پشت نیز شبیه به بلندگوهای دوگانه‌ی فراگیر در کناره‌ها می‌شد.
دالبی دو فرمت 7.1 را برای صدای فراگیر ارائه می‌کند. یکی از آن‌ها به‌نام دالبی دیجیتال پلاس شناخته می‌شود که کمی از کیفت و حجم اطلاعات صوتی می‌کاهد. در این نسخه به‌جای استفاده از فناوری ماتریسی، در تمامی کانال‌های صوتی مجزا، فشرده‌سازی صورت می‌گیرد تا فضای کمتری هم در دیسک بلوری اشغال شود. نسخه‌ی دیگر به‌نام Dolby TrueHD شناخته می‌شود که کیفیت اطلاعات صوتی را کاهش نمی‌دهد. هیچ‌گونه فشرده‌سازی در این نسخه انجام نمی‌شود و درنتیجه بهترین کیفیت را برای کاربر به‌همراه دارد.
DTS هم دو نسخه از فناوریس 7.1 ارائه می‌کند. تفاوت بین نسخه‌های گوناگون DTS شبیه تفاوت بین نسخه‌های گوناگون از دالبی است. DTS-HD نسخه‌ای فشرده‌تر از اطلاعات صوتی را ارائه می‌کند که کیفیت پایین‌تر دارد و DTS Master HD کیفیت بالاتر را بدون فشرده‌سازی به‌همراه دارد.
در اینجا باید به نکته‌ی مهمی اشاره کنیم که صداهای ترکیبی 7.1 کاناله فراگیر در دیسک‌های بلوری وجود ندارند. درواقع استودیوهای فیلم‌سازی در زمان تولید باید تجهیزات مناسب را برای ذخیره‌ی صدا در پیکربندی مذکور به‌کار بگیرند. الزاما همه‌ی آن‌ها همیشه چنین رویکردی را در پیش نمی‌گیرند. به‌علاوه، فاکتورهای دیگری هم در استفاده یا عدم استفاده از 7.1 دخیل هستند. از مهم‌ترین فاکتورها می‌توان به فضای ذخیره‌سازی اشاره کرد. اگر اطلاعات اضافه‌‌ی زیادی در یک دیسک وجود داشته باشند، شاید فضا برای اطلاعات صدای فراگیر آن‌طور که باید و شاید فراهم نشود. در بسیاری از موارد، ورودی‌های 5.1 در دستگاه‌های A/V با فناوری ماترسی به 7.1 تبدیل می‌شوند. با چنین رویکردی، بلندگوهای پشتی با وجود عدم دریافت اطلاعات مجزا و منحصربه‌فرد، حداقل کاربردی خواهند بود. البته چنین شرایطی امروزه کمتر دیده می‌شود. خصوصا با تولد دیسک‌های 4K Ultra HD Bluray شاهد کمتر شدن چالش‌ها هستیم. دیسک‌های مذکور، اغلب از چندترکیب هفت کاناله‌ی صدا پشتیبانی میکنند.
